Wschodni Express to cykl spotkań i debat z pisarzami, artystami i intelektualistami z krajów Europy Wschodniej oraz seria wydawnicza Warsztatów Kultury, związana z festiwalem Wschód Kultury – Inne Brzmienia (3-6 września 2020, Lublin). W tym roku szczególnie licznie reprezentowana będzie literatura ukraińska, której towarzyszyć będzie poezja białoruska, a także poezja łotewska, stanowiąca nowy akcent w naszym programie wydawniczym. Portfolio wydawnictwa wzbogacone zostało aż o 5 nowych tytułów: Artem Czech „Dzielnica D”, Mark Liwin „Riki i drogi”, Siarhiej Pryłucki „Patriotyzm dla opornych”, antologia poezji łotewskiej „Wszystkie ptaki, co we mnie…” oraz Ołeh Sencow „Marketer”.

Jedną z największych przeszkód w rozwijaniu współpracy kulturalnej, przezwyciężaniu barier kulturowych i w pokonywaniu stereotypów na temat kultur państw Europy Wschodniej jest bariera językowa. Podczas gdy ta bariera nie jest większym zagrożeniem dla innych obszarów praktyk kulturowych (muzyki czy sztuk wizualnych), rzutuje ona przede wszystkim na recepcję literatury, a także na szeroko rozumianą sferę wymiany idei. W tym kontekście szczególnie istotna zdaje się więc być idea dbałości o dobry przepływ aktualnej myśli, publicystyki i literatury, tłumaczonej na języki narodowe. Taką rolę pełni stworzona w Warsztatach Kultury seria wydawnicza pn. Wschodni Express, która od kilku lat zajmuje się wprowadzaniem na rynek książki w Polsce najbardziej aktualnej prozy i poezji z krajów Partnerstwa Wschodniego.

Nazwa serii nawiązuje do nazwy słynnego pociągu relacji Paryż – Konstantynopol, który w okresie swej świetności przecinał prawie całą Europę i odnosi się do takich projektów literackich jak Literature Express Europe 2000 i tworzone na Ukrainie w poprzedniej dekadzie środkowo-europejskie czasopismo „Pociąg 76”. Jak wskazuje tytuł, celem serii wydawniczej Wschodni Express jest prezentacja polskim czytelnikom najnowszych tekstów literatur naszych wschodnich sąsiadów, poruszających problemy najbardziej aktualne dla społeczeństw Europy Wschodniej. Misja ta wynika z usytuowania Lublina blisko wschodniej granicy Unii Europejskiej oraz jest logiczną kontynuacją, mającej długie tradycje, działalności lubelskich środowisk literackich i wydawniczych w zapoznawaniu polskich czytelników z kulturą wschodnich sąsiadów (m.in. Wydawnictwo Literackie, kwartalnik „Akcent”, kwartalnik „Kresy”, miesięcznik wymiany idei „Kultura Enter”).

Premiery wydawnicze, spotkania, dyskusje:

3-6.09 | 10.00–20.00 Wystawa portretów autorów i okładek książkowych | Warsztaty Kultury, Grodzka 5a – parter

3.09 | 18.00–19.30 Prezentacja książki Artema Czecha „Dzielnica D” | Próba Cafe, Grodzka 5a – patio

5.09 | 16.00–17.30 Prezentacja książki Siarhieja Pryłuckiego „Patriotyzm dla opornych” | Próba Cafe, Grodzka 5a – patio

5.09 | 18.30–20.00 Prezentacja książki Ołeha Sencowa „Marketer” | Próba Cafe, Grodzka 5a – patio

6.09 | 16.00–17.30 Prezentacja książki Marka Liwina „Riki i drogi” | Próba Cafe, Grodzka 5a – patio

6.09 | 18.30–20.00 Prezentacja książki „Wszystkie ptaki, co we mnie…” – antologia współczesnej poezji łotewskiej | Próba Cafe, Grodzka 5a – patio

O książkach:

„Dzielnica D” (tłum. Marek S. Zadura)

„Wiedząc, że «Dzielnica D» jest w znacznej mierze książką autobiograficzną, szukałem w niej początków Artema jako człowieka i jako pisarza. W jakiej atmosferze i w jakim środowisku się wychowywał? Jacy ludzie i jakie wydarzenia miały na niego wpływ? Wszystko to znalazłem. Raz z humorem, raz ze smutkiem autor maluje nam zbiorowy portret kilkudziesięciu mieszkańców swojej, jak już wspomniałem, nie najładniejszej, to znaczy beznadziejnej, to znaczy całkiem zwyczajnej i typowej dzielnicy w tak samo zwyczajnym i typowym mieście ukraińskim”. Ołeksandr Bojczenko (ze Wstępu)

Artem Czech (właśc. Artem Czerednyk, ur. 1985 w Czerkasach) – ukraiński pisarz, z wykształcenia socjolog. Autor takich książek prozą jak: „Tego nie znajdziecie w Yandex” (2007), „Kynia” (2007), „Atlas anatomiczny. Ciężko być żabą” (2008), „Plastyk” (2008), „Doc 1” (2009), „Niebieskie drzwi po lewej” (2009), „Różowe syropy” (2012) oraz non-fiction: „Historia motosportu na Ukrainie” (2013), „Awesome Ukraine. Interesting Things You Need To Know” (2017, we współautorstwie z Tamarą Krawchenko i Iryną Tsilyk). Redaktor naczelny projektów „94 dni. Euromajdan oczami TSN” (2014) oraz „Wojna oczami TSN” (2015). W okresie od maja 2015 do lipca 2016 roku pełnił służbę w szeregach Sił Zbrojnych Ukrainy. Jego pierwszą książką przetłumaczoną na język polski był „Punkt zerowy” (2019), który znalazł się wśród 5 najlepszych reportaży nominowanych do Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego za Reportaż Literacki w 2020 roku.

„Riki i drogi” (tłum. Olga Świncicka)

„Riki i drogi” to opowieść o czternastoletnim chłopcu, który ma zdiagnozowany zespół Aspergera (całościowe zaburzenie rozwoju, mieszczące się w spektrum autyzmu). Główny bohater ucieka do lasu, żeby znaleźć „siebie”. W 2019 roku książka została wyróżniona przez szwajcarską Międzynarodową Izbę ds. Książek dla Młodych jako jedna z najlepszych powieści o dzieciach o wyjątkowych potrzebach.

„Książka jest w dużej mierze biograficzna, musiałem wrócić do trudnych momentów w mojej relacji z matką i wybaczyć jej i sobie wiele trudnych rzeczy. Ta książka jest dedykowana jej”. Mark Liwin

Mark Liwin (właśc. Wałerij Kateruszyn, ur. 1988 w Iwano-Frankiwsku) – współczesny pisarz ukraiński, dziennikarz. Były dyrektor ds. marketingu telewizji Hromadske.ua. Wydawca magazynów internetowych „The Village Ukraine” oraz „Inspired”. Uczestnik konferencji TED-x. Laureat konkursów literackich „Smołoskyp” i „Koronacja Słowa”. Autor powieści „Życie oraz inna chemia” oraz książek dla dzieci.

Kim Chun Ho alias Siarhiej Pryłucki „Patriotyzm dla opornych” (tłum. Bohdan Zadura)

Przed wami „Patriotyzm dla opornych” Kim Chun Ho, zbiór wierszy przetłumaczonych z języka północnokoreańskiego przez Siarhieja Pryłuckiego. Do końca nie wiadomo, czy Kim Chun Ho to prawdziwe imię i nazwisko autora, czy pseudonim. Co więcej, nikt nie wie, jak poeta wygląda, gdzie się urodził i wychował. Tłumacz twierdzi, że został skazany przez władze KRLD na śmierć. Siarhiej Pryłucki wciela się w północnokoreańskiego poetę na zasadzie performance’u. Prawda i fikcja mają wspólny mianownik i jest nim postać autora.

Siarhiej Pryłucki (ur. 1980 w Brześciu) – białoruski poeta, prozaik i tłumacz (z angielskiego, polskiego i ukraińskiego – tłumaczył m.in. W. H. Audena, Wisławę Szymborską, Andrzeja Bursę, Irenę Karpę). Stypendysta Homines Urbani w krakowskiej Willi Decjusza (2007) i Gaude Polonia (2013). Autor tomów wierszy „Dziewięćdziesiąte forever” (2008), „Bohater epoki stabilizacji” (2014), „Patriotyzm dla opornych” (2016). Trzykrotny finalista konkursu dla młodych pisarzy organizowanego przez Białoruski PEN Club; tom prozy „Degeneratywny słownik” (2014), wydanej pod pseudonimem Siroszka Pistonczyk, nominowany był do Nagrody im. Jerzego Giedroycia.

„Wszystkie ptaki, co we mnie…” (tłum. Olga Wiewióra)

Prezentujemy antologię poezji łotewskiej – wyboru wierszy i tłumaczenia dokonała Olga Wiewióra. W skład antologii wchodzą wiersze jedenastu wspaniałych poetów różnych pokoleń. Wśród autorów znaleźli się: Knuts Skujenieks, Jānis Rokpelnis, Leons Briedis, Māra Zālīte, Edvīns Raups, Kārlis Vērdiņš, Ingmāra Balode, Juris Kronbergs, Uldis Bērziņš, Inese Zandre, Liāna Langa.

„Czy poezja łotewska może być interesująca dla polskich czytelników? Raczej jako tak zwane «rozpoznawanie obcego». Rozpoznawalne tu będą ogólnoludzkie tematy tak stare jak świat. Rozpoznawalny jest również wspólny dla Europy Środkowej los – urodzić się na ruinach starego imperium, doświadczyć 20 lat niepodległości, następnie ponownie wpaść pomiędzy młyńskie kamienie władzy totalitarnej i wreszcie odzyskać suwerenność – u jednych władzy politycznej (w krajach bloku socjalistycznego), u drugich także w sensie przynależenia do Związku Sowieckiego (Sowiecka Socjalistyczna Republika)”. Marians Rižijs (ze Wstępu)

„Można odnieść wrażenie, że poeci łotewscy starszych pokoleń bardzo ostrożnie dotykają materii wiersza, operują też mową ezopową, obracają się w kręgu zwątpień mocno zaznaczających się w całej poezji Europy Wschodniej. Ich słowa zostały „zranione” relatywizmem albo fałszem języka totalitaryzmu i trzeba raz jeszcze sprawdzać ich nośność”. Andrzej Niewiadomski (z Posłowia)

„Marketer” (tłum. Bohdan Zadura)

Zbiór autobiograficznych opowiadań „Marketer” jest chronologiczną kontynuacją wydanych przez Warsztaty Kultury „Żywotów” Ołeha Sencowa (2019). 11 opowiadań, które złożyły się na ten tom, powstało w ciągu 11 dni w zakładzie karnym za kołem podbiegunowym, gdzie autor był więziony przez putinowski reżim. W tych opowieściach ukraiński filmowiec wraca do czasu młodości i studiów, opowiada o kształtowaniu wartości i hartowaniu charakteru, wiernie oddając realia społeczno-obyczajowe na rodzimym Krymie w pierwszej dekadzie ukraińskiej niepodległości.

Ołeh Sencow (ur. 1976 w Symferopolu) – ukraiński reżyser filmowy, prozaik, pisarz, miłośnik gier komputerowych, aktywista społeczny, uczestnik Rewolucji Godności. Studiował ekonomię i reżyserię filmową w Moskwie. W 2012 r. debiutował na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Rotterdamie filmem „Gaamer”. Od 2014 r. więzień polityczny, bezprawnie skazany (2015) na dwadzieścia lat łagru przez rządy kremlowskie. W obozie odosobnienia podjął strajk głodowy. O jego uwolnienie apelowało wiele osób i organizacji na Ukrainie, w Polsce i na całym świecie. W 2018 r. odznaczony m.in. Nagrodą Sacharowa. W 2019 roku po ponad 5 latach więzienia za rzekomą działalność terrorystyczną został uwolniony.

Okładki wszystkich książek zaprojektowała Ewelina Kruszewska.

Cały program festiwalu Wschód Kultury – Inne Brzmienia dostępny jest na stronie www.innebrzmienia.eu